بررسی جایگاه راوی و خواننده در داستانهای پست مدرن فارسی

رشد تکنولوژی های ارتباط جمعی، موجب ارتباطات بیشتر انسانها در سراسر جهان، برخورد اندیشه ها و فرهنگ ها در سطح جهانی و در نتیجه، ایجاد هویت های جمعی و تعاریف جدیدی از «واقعیت»، «دانش»، «زمان» و «مکان» شده است. عصر مدرن که به نظر می رسید اندیشه های آن برای همیشه بر تاریخ مسلط باشد، به سرعت در حال تبدیل و دگرگونی است. در ده? 1960، در اروپا پایه های فلسفه دستخوش تغییراتی شد و در مفاهیم کلّی آن، به دید? تردید نگریسته شد. پست مدرنیسم، نتیج? تردیدهایی است که در مدرنیسم به وجود آمده و در هنر و ادبیات نیز تأثیرات ساختاری و مفهومی بر جای گذاشته است. ادبیات پست مدرن با ویژگی هایی همچون عدم قطعیت، مرگ مولف و تولّد خواننده، روایت های هذیان گونه و پریشان، عدم انسجام، اتصال کوتاه و فرجام های چندگانه، آثاری متفاوت با اصول پذیرفته شد? مدرنیسم را به جهان عرضه کرد. در ایران نیز نویسندگانی در عرص? شعر و داستان، آثاری با ویژگیهای پسامدرن به وجود آوردند. در ادبیات داستانی پست مدرن، راوی، جایگاه او و پیچیدگی های روایی اهمیت ویژه ای می یابند. چرخش های مداوم زاوی? دید در روایت داستان، سیلان روایت، زاوی? دید اسکیزوفرنیک، راوی های متعدّد در یک داستان، از جمله تکنیکهای روایی ادبیات پسامدرن است. به کارگیری این ویژگیها توسط نویسنده، به واسط? در نظر گرفتن خواننده ای است که بتواند این تکنیکها را دریابد و خود را با نویسنده همراه سازد. توجّه به نقشی ویژه برای خواننده در ادبیات پسامدرن و نگارش داستانهایی با درنظر گرفتن تعامل مستقیم خواننده با متن، همچنین با توجه به این باور که معنای متن نزد نویسند? آن نیست، بلکه متن به تعداد خوانندگان آن، معانی متعدّدی می یابد، صورت می گیرد. بیژن نجدی، ابوتراب خسروی و مصطفی مستور، از جمله نویسندگان پست مدرن ادبیات داستانی فارسی به شمار می آیند. در این پایان نامه، ضمن بررسی ویژگیهای کلّی آثار این نویسندگان، نشان داده می شود که در داستانهای این سه نویسنده "راوی" و "خواننده" اهمیت ویژه ای یافته اند. استفاده از تکنیکهای مختلف روایی (همچون راوی های متکثر، سیلان روایت، زاوی? دید اسکیزوفرونیک و روایتهای متداخل و هذیان گونه) در این داستانها، همراهی و مشارکت "خواننده" را به همراه دارد؛ خواننده ای آرمانی، که بتواند خود را به خوانند? مجازی که این نویسندگان در هنگام نگارش داستانها در متن آفریده اند، نزدیک سازد.